TP Sa Đéc nỗ lực tìm hướng phát triển bền vững làng trực tiếp kèo nhà cái trăm tuổi

ĐTO - Nghề làm trực tiếp kèo nhà cái gạo Sa Đéc ở xã Tân Phú Đông và Phường 2 (TP Sa Đéc) được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia (ngày 21/2/2024). Phát triển làng trực tiếp kèo nhà cái bền vững, nâng cao giá trị các sản phẩm sau trực tiếp kèo nhà cái, tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân… được UBND TP Sa Đéc cùng hàng trăm hộ sống trong làng nghề đang tìm hướng giải quyết.

Sản phẩm hủ tiếu Sa Đéc từ lâu nổi tiếng khắp trong và ngoài nước

TRĂN TRỞ LÀNG BỘTSA ĐÉC

Theo thống kê của UBND TP Sa Đéc, hiện có trên 180 hộ, cơ sở, doanh nghiệp (DN) và hơn 2.000 lao động tham gia vào hoạt động sản xuất trực tiếp kèo nhà cái và sản phẩm sau trực tiếp kèo nhà cái, trong đó, Làng nghề sản xuất trực tiếp kèo nhà cái được tỉnh công nhận tập trung tại xã Tân Phú Đông và Phường 2. Bình quân mỗi ngày, làng nghề sản xuất khoảng 95 tấn trực tiếp kèo nhà cái tươi (tương đương 50 tấn trực tiếp kèo nhà cái khô). Từ trực tiếp kèo nhà cái gạo, các cơ sở đã chế biến ra rất nhiều sản phẩm sau trực tiếp kèo nhà cái như: hủ tiếu, bánh canh, nui, phở, bún, bánh tầm, ống hút, snack và các loại bánh... Thị trường tiêu thụ trong nước và xuất khẩu sang một số nước (Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Đài Loan, Úc, Hồng Kông, Singapore, Canada, Mỹ, Đức, Campuchia, Lào) thông qua các công ty: Công ty CP thực phẩm Bích Chi, Công ty TNHH Sản xuất và Thương mại Hòa Hưng, Công ty CP Xuất nhập khẩu Sa Giang, Công ty TNHH MTV Sản xuất Thương mại Dịch vụ Hồng Thái, Công ty CP Tinh trực tiếp kèo nhà cái Xanh. Doanh thu mang lại cho cơ sở, DN hàng năm đạt trên 1.500 tỷ đồng.

Bên cạnh những kết quả đạt được, làng trực tiếp kèo nhà cái hiện nay vẫn còn những hạn chế như: quy mô của một số hộ sản xuất trực tiếp kèo nhà cái nhỏ, chưa đáp ứng được nhu cầu về sản lượng và chất lượng; một số hộ sản xuất chưa thực sự mạnh dạn thay đổi các công nghệ, thiết bị mới vào sản xuất; sản phẩm chưa đồng nhất về chất lượng do nguyên liệu đầu vào, điều kiện nhà xưởng và các trang thiết bị phục vụ sản xuất trực tiếp kèo nhà cái chưa đồng đều...

Bà Võ Thị Bình - Phó Chủ tịch UBND TP Sa Đéc, trăn trở: “Với điều kiện tự nhiên thuận lợi, người dân Làng trực tiếp kèo nhà cái Sa Đéc có truyền thống và kinh nghiệm sản xuất trực tiếp kèo nhà cái và các sản phẩm sau trực tiếp kèo nhà cái, song hiện nay, việc áp dụng công nghệ vào sản xuất chưa nhiều. Còn một số hộ dân sản xuất mang tính truyền thống, chưa đáp ứng với kỹ thuật tiên tiến, chưa chú trọng đến việc quảng bá thương hiệu, đăng ký nhãn hiệu và bao bì sản phẩm. Vấn đề băn khoăn của địa phương là sự gắn kết giữa sản xuất và tiêu thụ chưa thật sự bền vững; việc sản xuất nhỏ lẻ của người dân làng nghề đã gây nhiều bất lợi, khó tiếp cận với chính sách hỗ trợ, ưu tiên từ chính quyền địa phương; việc phát triển sản phẩm sau trực tiếp kèo nhà cái có giá trị gia tăng cao hơn chưa được nhiều... là những thách thức đòi hỏi làng nghề cần sớm tìm ra giải pháp trong thời gian tới”.

Ông Nguyễn Văn Nương - chủ Cơ sở sản xuất trực tiếp kèo nhà cái Tư Nương (Phường 2), cho biết: “Khó khăn chung của nhiều hộ dân theo nghề làm trực tiếp kèo nhà cái nơi đây là chưa tìm được thị trường tiêu thụ ổn định, sản phẩm chưa có thương hiệu, thiếu vốn tái đầu tư công nghệ mới. Bên cạnh đó, chất lượng sản phẩm không đồng đều; quy mô, thiết bị, công cụ, máy móc sản xuất chưa đồng bộ; thành phẩm trực tiếp kèo nhà cái còn phụ thuộc vào tay nghề, môi trường và thời tiết. Ngoài ra, việc chưa xây dựng được quy trình sản xuất khép kín đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm cũng là rào cản...”.

Việc ứng dụng công nghệ hiện đại giúp các cơ sở nâng cao chất lượng, hiệu quả sản phẩm trực tiếp kèo nhà cái, từ đó nâng cao giá trị sản phẩm sau trực tiếp kèo nhà cái

ĐẨY MẠNH ĐẦU TƯCÔNG NGHỆGẮN LIÊN KẾT, TIÊU THỤ

Với sự quan tâm của thành phố, giai đoạn 2020 - 2023, Chương trình Khuyến công của tỉnh và TP Sa Đéc đã hỗ trợ 36 cơ sở, DN đầu tư máy móc, thiết bị công nghệ mới vào sản xuất trực tiếp kèo nhà cái và các sản phẩm sau trực tiếp kèo nhà cái, với tổng mức đầu tư máy móc, thiết bị hơn 6 tỷ đồng. Hoạt động này nhằm giúp các cơ sở nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, giảm thời gian và công lao động, cũng như góp phần giảm thiểu vấn đề ô nhiễm môi trường tại làng nghề và giải quyết việc làm, ổn định thu nhập cho lao động trong Làng nghề làm trực tiếp kèo nhà cái Sa Đéc.

Việc sản xuất trực tiếp kèo nhà cái của làng nghề và sản phẩm chế biến từ trực tiếp kèo nhà cái của cơ sở, DN đã góp phần đưa các sản phẩm sản xuất sau trực tiếp kèo nhà cái được bình chọn Sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp tỉnh và thành phố. Minh chứng rõ nhất là năm 2023, thành phố có 13 sản phẩm được công nhận đạt Sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp thành phố, trong đó, có 6 sản phẩm được công nhận Sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp tỉnh. Trong lĩnh vực công nghiệp - thương mại - dịch vụ có 11 sản phẩm đạt OCOP 3 sao; 11 sản phẩm đề xuất Hội đồng tỉnh xem xét đánh giá 4 sao.

Để thích ứng với môi trường sản xuất, kinh doanh hiện đại trong giai đoạn hiện nay, một số cơ sở đã bắt tay chuyển giao công nghệ, đầu tư máy móc nhưng con số này vẫn còn hạn chế. Ông Nguyễn Văn Nương đề xuất, ngoài việc tạo điều kiện về chính sách hỗ trợ, đầu tư máy móc, cần đẩy mạnh liên kết giữa người sản xuất trực tiếp kèo nhà cái với cơ sở, DN sản xuất sản phẩm sau trực tiếp kèo nhà cái để có thể tạo đầu ra ổn định, có như vậy ngành trực tiếp kèo nhà cái Sa Đéc mới bền vững được.

Theo bà Võ Thị Bình - Phó Chủ tịch UBND TP Sa Đéc, để giữ gìn và phát huy nghề làm trực tiếp kèo nhà cái truyền thống, UBND thành phố đã triển khai Đề án phát triển Làng nghề trực tiếp kèo nhà cái Sa Đéc đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030. Trong đó, thành phố vận động các cơ sở, DN sản xuất tổ chức, bố trí lại khu sản xuất trực tiếp kèo nhà cái đảm bảo điều kiện an toàn vệ sinh thực phẩm và hỗ trợ ứng dụng máy móc, thiết bị tiên tiến vào sản xuất trực tiếp kèo nhà cái, sản xuất sản phẩm sau trực tiếp kèo nhà cái từ chính sách khuyến công và chính sách có liên quan như: máy đánh tơi, máy li tâm, máy hút chân không... Cùng với đó, tạo điều kiện cho cơ sở, DN và Làng nghề trực tiếp kèo nhà cái Sa Đéc có sản phẩm trực tiếp kèo nhà cái và chế biến sau trực tiếp kèo nhà cái tham gia Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP). Từ đó giúp nâng cao năng suất, tăng chất lượng sản phẩm phù hợp với yêu cầu của thị trường.

Anh Phạm Thế Hải - Giám đốc Công ty Cổ phần Tinh trực tiếp kèo nhà cái Xanh (bìa phải)giới thiệu sản phẩm của công ty cho khách nước ngoài nhân Triển lãm Vietnam Foodexpo 2023 tại TP Hồ Chí Minh

Thành phố tiếp tục quan tâm thành lập và phát triển kinh tế hợp tác, liên kết sản xuất, tiêu thụ, làm tiền đề khi có điều kiện thuận lợi phát triển thành Hợp tác xã Làng nghề trực tiếp kèo nhà cái Sa Đéc. Đồng thời xây dựng mô hình phát triển du lịch cộng đồng và trải nghiệm dựa trên điểm nhấn chính là kết hợp Làng nghề truyền thống sản xuất trực tiếp kèo nhà cái và Làng hoa Sa Đéc. Khai thác các tour, tuyến du lịch tham quan Làng hoa Sa Đéc kết hợp tham quan, trải nghiệm quy trình sản xuất trực tiếp kèo nhà cái truyền thống cùng các nghệ nhân làng trực tiếp kèo nhà cái. Việc kết hợp 2 làng nghề truyền thống góp phần thu hút khách du lịch, quảng bá hình ảnh, giới thiệu nét văn hóa độc đáo cũng như thúc đẩy phát triển kinh tế cho địa phương.

Bên cạnh các giải pháp của ngành chức năng, các hộ sản xuất trực tiếp kèo nhà cái cần chú ý quản lý chất lượng nguồn nước, nguyên liệu đầu vào và chất lượng đầu ra. Đối với đơn vị bán hàng, cần tiếp tục quan tâm nhu cầu, thị hiếu của khách hàng trong tiêu dùng các mặt hàng thực phẩm chế biến từ trực tiếp kèo nhà cái để các cơ sở chủ động có kế hoạch sản xuất, tăng cường quảng bá, giới thiệu bán hàng trên các sàn giao dịch và trang Website thương mại điện tử. Có như thế, người dân làng nghề mới yên tâm “bám nghề” và làng trực tiếp kèo nhà cái ngày càng phát triển bền vững.

SÔNG NGÂN