Làng kèo nhà cái keohay Sa Đéc, rực rỡ những mùa kèo nhà cái keohay

ĐTO -Nằm cạnh dòng sông Tiền thơ mộng, thổ nhưỡng, khí hậu ưu đãi với hàng ngàn loài kèo nhà cái keohay, Làng kèo nhà cái keohay Sa Đéc được mệnh danh là nơi bốn mùa kèo nhà cái keohay luôn khoe sắc. Những thế hệ hôm nay đã và đang tiếp nối dựng xây để làng kèo nhà cái keohay trăm tuổi luôn vươn mình đổi mới, làm rạng danh tên tuổi làng nghề mà cha ông đã vun đắp, gầy dựng.

Không gian kèo nhà cái keohay rực rỡ của Làng kèo nhà cái keohay Sa Đéc thu hút du khách ghé thăm (Ảnh: Hoài Thảo)

Đôi nét về lịch sử làng kèo nhà cái keohay

Theo lời truyền miệng dân gian và các bậc cao niên trong nghề trồng kèo nhà cái keohay kiểng, ở giai đoạn khai mở - từ những năm cuối thế kỷ XIX đến năm 1930, kèo nhà cái keohay kiểng được trồng với số lượng ít, chỉ đáp ứng nhu cầu nhỏ lẻ, chưa có điều kiện để bán ở nhiều nơi. Từ đây, nghề trồng kèo nhà cái keohay - kiểng được định hình, gầy dựng và tạo được vị trí nhất định trong đời sống, sinh hoạt của cư dân Sa Đéc thời bấy giờ. Trong giai đoạn phồn thịnh, cảnh trên bến dưới thuyền, nhộn nhịp vận chuyển những giỏ kèo nhà cái keohay, chậu kiểng đi khắp Nam kỳ lục tỉnh đã làm say lòng biết bao người.

Khi đất nước chìm trong chiến tranh với nhiều đau thương, mất mát, nghề trồng kèo nhà cái keohay - kiểng ở Làng kèo nhà cái keohay Sa Đéc cũng thăng trầm theo thời cuộc. Một trong những người kiên trung bám trụ với ruộng kèo nhà cái keohay, vườn kiểng phải kể đến ông Dương Hữu Tài (dân gian thường gọi Tư Tôn). Ông tìm mọi cách để duy trì vườn kèo nhà cái keohay và sưu tầm những giống kèo nhà cái keohay mới, đặc biệt là kèo nhà cái keohay hồng và nổi danh với tên tuổi “Vườn hồng Tư Tôn”. Nơi đây trở thành vườn ươm những giống kèo nhà cái keohay hồng mới cho Sa Đéc, khu vực Nam bộ và cả nước. Từ đây, Sa Đéc trở thành xứ sở của các loài kèo nhà cái keohay vang danh khắp nơi.

Sau ngày thống nhất đất nước, những thế hệ của nghề trồng kèo nhà cái keohay kiểng Sa Đéc tiếp tục phát huy lợi thế để phát triển làng nghề. Có thể thấy, bắt đầu từ những năm cuối thế kỷ XIX đến nay, các thế hệ trồng kèo nhà cái keohay kiểng ở Làng kèo nhà cái keohay Sa Đéc không ngừng nỗ lực vượt khó, phát huy lợi thế cạnh tranh, tiềm năng, ứng dụng những thành tựu của khoa học kỹ thuật, công nghệ sinh học để lai giống, ghép cây, chiết cành. Quy mô và giá trị sản xuất kèo nhà cái keohay kiểng Sa Đéc phát triển vượt bậc, trở thành một trong những ngành kinh tế chủ lực của thành phố, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho cư dân Sa Đéc.

Làm đẹp cho đời và thu nhập tăng cao

Đến cuối năm 2024, diện tích kèo nhà cái keohay kiểng của thành phố trên 970ha. Trong đó, diện tích nhóm kèo nhà cái keohay, kiểng công trình, cây nội thất hàng năm là 735ha, kiểng lâu năm khoảng 190ha. Tổng số hộ sản xuất kèo nhà cái keohay - kiểng trên 4.000 hộ, tăng 1.000 hộ so với năm 2022, chiếm khoảng 50% số hộ sản xuất nông nghiệp trên địa bàn thành phố.

Nghề kinh doanh kèo nhà cái keohay - kiểng được xem là một trong những nghề ăn nên làm ra tại nơi đây, với trên 190 hộ, tập trung ở phường Tân Quy Đông, xã Tân Khánh Đông. Cùng với đó, 13 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực kèo nhà cái keohay kiểng và 17 hợp tác xã, hội quán, tổ hợp tác kèo nhà cái keohay kiểng trở thành nơi phân phối, cung cấp kèo nhà cái keohay kiểng cho thị trường cả nước và xuất khẩu.

Gắn bó 25 năm với nghề trồng kèo nhà cái keohay kiểng, ông Huỳnh Thanh Tuấn ngụ khóm Tân Mỹ, phường Tân Quy Đông, cho biết: “Tôi gắn bó với nghề này vì vừa góp phần làm đẹp cho đời vừa cho thu nhập cao so với các nghề khác. Bản thân mong muốn làng kèo nhà cái keohay liên tục phát triển, tìm kiếm thêm những loại kèo nhà cái keohay mới có giá trị cao để thu hút khách du lịch đến với làng kèo nhà cái keohay”.

Từ chỗ chỉ sản xuất vụ kèo nhà cái keohay Tết, đến nay, kèo nhà cái keohay - kiểng tại Làng kèo nhà cái keohay Sa Đéc được sản xuất quanh năm, nghề trồng kèo nhà cái keohay đem lại giá trị kinh tế ổn định cho người dân. Giá trị sản xuất kèo nhà cái keohay - kiểng năm 2024 ước khoảng 3.300 tỷ đồng, chiếm 79% giá trị sản xuất nông nghiệp, gấp 3,83 lần so với giá trị trồng trọt hàng năm và tăng 269% so với năm 2015.

Trong những năm qua, TP Sa Đéc đã tập trung đầu tư xây dựng hoàn chỉnh các cơ sở hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng giao thông với kinh phí hơn 200 tỷ đồng để tạo điều kiện phát triển kèo nhà cái keohay - kiểng tại địa phương. Nhiều dự án phát triển hạ tầng giao thông sẽ tiếp tục được triển khai trong tương lai, mở ra nhiều cơ hội để kèo nhà cái keohay kiểng và du lịch địa phương phát triển. Cùng với đó, các doanh nghiệp, người dân làng kèo nhà cái keohay lồng ghép xây dựng sản phẩm OCOP gắn với du lịch. Đến nay, trên địa bàn TP Sa Đéc có 3 sản phẩm đạt OCOP 3 sao, 1 sản phẩm 4 sao thuộc nhóm “Dịch vụ du lịch cộng đồng và điểm du lịch” gồm 1 cơ sở Homestay và 2 điểm du lịch kèo nhà cái keohay - kiểng cộng đồng.

Trải qua nhiều biến đổi thăng trầm, qua hơn 100 năm hình thành và phát triển, Làng kèo nhà cái keohay Sa Đéc đã và đang trở thành điểm đến hấp dẫn trong bản đồ du lịch của Việt Nam và thế giới. Festival kèo nhà cái keohay - Kiểng lần thứ I được tổ chức tại TP Sa Đéc đã tạo đòn bẩy để Làng kèo nhà cái keohay Sa Đéc phát triển trong tương lai. Qua 7 ngày tổ chức, TP Sa Đéc đã đón tiếp hơn 245.000 lượt khách, trong đó có gần 2.000 khách quốc tế, tổng doanh thu từ du lịch ước đạt 98 tỷ đồng.

Với sự chủ động trước xu thế hội nhập, các nhà vườn trồng kèo nhà cái keohay còn chú trọng đến việc sản xuất sạch theo hướng hữu cơ để sản phẩm kèo nhà cái keohay - kiểng được an toàn, thân thiện với người tiêu dùng. Bên cạnh đó, nông dân còn ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, xây dựng nhà màng, nhà lưới, hệ thống tưới phun tự động để nâng cao chất lượng sản phẩm. Cùng với đó, những nông dân làng kèo nhà cái keohay đã mạnh dạn đưa kèo nhà cái keohay - kiểng lên các sàn thương mại điện tử và ứng dụng công nghệ trong hoạt động mua bán, trao đổi cây giống, sản phẩm kèo nhà cái keohay - kiểng, góp phần đưa kèo nhà cái keohay - kiểng vươn xa hơn và đa dạng các chủng loại phục vụ thị trường.

Vườn kèo nhà cái keohay hướng dương tại Làng kèo nhà cái keohay Sa Đéc (Ảnh: Hoài Thảo)

Đẩy mạnh liên kết và phát triển

Ông Nguyễn Văn Hon - Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND TP Sa Đéc, chia sẻ: “Với mong muốn ngày càng phát triển bền vững và lan tỏa hình ảnh địa phương đến với bạn bè muôn nơi, TP Sa Đéc có những định hướng tập trung để phát triển làng kèo nhà cái keohay gắn với phát triển du lịch như: tập trung đầu tư, nâng cấp và mở rộng cơ sở hạ tầng phục vụ phát triển kèo nhà cái keohay - kiểng, đẩy mạnh liên kết sản xuất kèo nhà cái keohay - kiểng tập trung với số lượng lớn và chất lượng đồng đều, tăng cường kêu gọi đầu tư trong lĩnh vực kèo nhà cái keohay - kiểng; phát triển ngành hương dược liệu, phối hợp các viện trường chuyển giao khoa học công nghệ để chọn giống kèo nhà cái keohay - kiểng mới chất lượng, sưu tầm bảo tồn giống kèo nhà cái keohay - kiểng đặc trưng của địa phương, tăng cường gắn kết phát triển làng nghề kèo nhà cái keohay - kiểng với hoạt động du lịch dã ngoại sinh thái trải nghiệm”.

Bằng tình yêu tha thiết với mảnh đất hiền hòa, hàng ngàn nông dân cần cù, chất phát, nơi làng kèo nhà cái keohay trăm tuổi đã ươm mầm cho biết bao khát vọng về thành phố mang bản sắc kèo nhà cái keohay Sa Đéc xinh đẹp. Sự thay da đổi thịt nơi vùng đất ngàn kèo nhà cái keohay đã đem lại sự sung túc cho đời sống người dân, sự phồn thịnh của quê hương. Trải qua hơn trăm năm, dòng phù sa từ sông Tiền mãi là mạch nguồn tưới mát để những vườn kèo nhà cái keohay - kiểng mãi xanh tươi, tỏa sắc hương thơm ngát tô điểm cho cuộc đời. Ngọn lửa nghề đã hun đúc thêm lòng tự hào và khơi nguồn để những người con tâm huyết với nghề có thêm nhiều sáng tạo, để những mùa kèo nhà cái keohay ngày thêm rực rỡ.

Trúc Nguyên